CIII. Historia znaków “plus” i “minus” oraz wyrazu “suma”

W matematyce na dodawanie używamy jak wszyscy wiedzą znaku „+”, natomiast na odejmowanie znaku „-„. Warto jednak zastanowić się czemuż to akurat takie znaki w tym celu ktoś stosować zaczął a nie jakiekolwiek inne, jakie mu do głowy przyszło. Czy przypadek to sprawił, że akurat takie a nie inne znaki stosujemy, czy ma to sens jakiś, którego doszukać się w formie czy tez kształcie tych znaków można.



Okazuje się, że wybór znaków tych przypadkowym nie jest i jak wiele rzeczy w naszej kulturze z łacińskiego języka się wywodzi.



Otóż po łacinie, jak i po polsku plus oznacza słowo „plus”. Średniowieczni mnisi pisząc o działaniu dodawania zamiast całej nazwy początkowo używali jej pierwszej litery pisząc „p”. Biorąc pod uwagę, że w tamtych czasach używano nie arabskich, jak obecnie, ale rzymskich cyfr zapis dodawania wyglądał w taki sposób:

V p. X

Co oznacza pięć plus dziesięć.

Ale szybko pisząc literę „p” łatwo zamiast jej brzuszka pociągnąć poziomą kreskę. I tak z litery „p” powstał używany obecnie znak „+”.



Bardzo podobna jest historia znaku minus. Od słowa „minus” używano jako oznaczenie działania odejmowania pierwszą literę „m” pisząc”

X m. V

Ale w szybkim pisaniu, „m” straciło swoje „nogi” i zmieniło się w pojedynczą kreskę, jak obecnie „-„.



Podobnie z języka łacińskiego pochodzi wyraz „suma” którym oznaczamy wynik dodawania. Wyraz „suma” pochodzi od łacińskiego „summus” – górny, najwyższy.

Dlaczego tym wyrazem oznaczano wynik dodawania. Trzeba tu zastanowić się nad tym w jaki sposób łacińskimi cyframi ręcznie liczono. My obecnie liczymy, gdy liczymy ręcznie od góry od dołu w taki sposób:

15

10

25



Ale Rzymianie liczyli, a raczej zapisywali swe obliczenia odwrotnie, a mianowicie od dołu do góry, a wiec w taki sposób:

XXV

-------------------------------------

XV

X



A więc wynik obliczeń znajdował się w tym przypadku na górze, w górnej linii obliczeń. A „górna linia” to po łacinie „linea summa”. Po pewnym czasie zamiast „linea summa” zaczęto używać samego sformułowania „summa”, od którego już bezpośrednio pochodzi obecni używany u nas na wynik dodawania wyraz „suma”.