CDCLXXXII. Homo deus II

Sens powstaje wówczas, gdy wielu ludzi razem splata wspólna siec opowieści. Dlaczego konkretne działanie na przykład branie ślubu w kościele, poszczenie w ramadanie albo głosowanie w dniu wyborów wydaje się sensowne. Ponieważ moi rodzice również uważają je za sensowne, a także moi bracia, sąsiedzi, ludzie z pobliskich miast, a nawet mieszkańcy odległych krajów. Ludzie nawzajem wzmacniają swoje poglądy - działa to jak samozaciskająca się pętla. po każdym wzajemnym potwierdzeniu sieć znaczeń zaciska się mocniej, aż w końcu w zasadzie nie ma się wyboru, tylko trzeba wierzyć w to, co wszyscy inni.

jednak z upływem czasu dawna sieć znaczeń zaczyna się rozplatać, a w jej miejsce powstaje nowa. badanie historii oznacza obserwowanie procesu splatania i rozplatania tych sieci oraz uświadamianie sobie, że to co w jednej epoce wydaje się ludziom najważniejszą rzeczą w życiu, dla ich potomków staje się zupełnie pozbawione znaczenia.

...

Nagle otwiera się dziura w czasie, tajemniczy promień światła pada na twarz jednego z nastolatków, który ogłasza "Jadę walczyć z niewiernymi i wyzwolić Ziemie Świętą" Niewierni i Ziemia Święta? te słowa dla większości ludzi dzisiejszej Anglii nie niosą już żadnego znaczenia. Prawdopodobnie pastor pomyślałby, że u tej osoby wystąpiło coś w rodzaju epizodu psychotycznego. gdyby natomiast jakiś młody Anglik postanowił dołączyć do Amnesty International  i pojechać do Syrii by walczyć o prawa człowieka zostałby uznany za bohatera. W średniowieczu ludzie uznaliby, że jest kopnięty. Chcesz się wybrać na Wschód, i ryzykować życie nie po to by zabijać muzułmanów, ale by chronić jedną grupę muzułmanów przed drugą? musisz być niespełna rozumu.

...

Z perspektywy czasu udział w krucjacie w nadziei na osiągnięcie raju brzmi jak kompletne szaleństwo. jak to możliwe, że kilkadziesiąt lat temu ludzie chcieli ryzykować nuklearny holokaust z powodu wiary w komunistyczny raj? Za sto lat naszym potomkom również niezrozumiała może wydawać się dzisiejsza wiara w demokrację i prawa człowieka.

Homo Deus, Yoval Noah Harari